HUKUKU-POSTASI-2017

188 HUKUK POSTASI 2017 Şemsiye Klozların Etkinliğini Azaltan Hakem Kararları SGS v. Pakistan 10 uyuşmazlığı, Davacı ile akdedilen ve Pakistan mahkemelerini yetkili kılan nakliye ön kontrollerine dair şartlaşma- nın Pakistan tarafından tek taraflı sona erdirilmesinden doğmuştur. Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözüm Merkezi nezdinde tahkim talebinde bulunan Davacı, ihlal iddialarını Pakistan ile İsviçre arasında akdedilen İYS’ye dayandırır. Hakem heyeti yoğun biçimde eleştirilen kararında, şemsiye klozun şartlaşma ihlalini kapsar nitelikte değerlendirilemeyeceği sonucuna vardı. Heyet, akdedilen İYS’lerde devletlerin taraf olduğu tüm sözleşme ihlallerinin İYS ihlali olarak değerlendirilmesi hususunu kararlaştırabileceklerini, ancak önlerine gelen uyuşmazlıkta devletlerin İYS’deki şemsiye klozu bu yönüyle kabul ettiğine dair açık ve inandırıcı bir delil veya irade olmadığı so- nucuna varıldığını belirtti. 11 El Paso v. Argentina 12 , Pan America v. Argentina 13 , CMS v. Argentina 14 ve Sempra v. Argentina 15 uyuşmazlıklarında benzer de- ğerlendirmeler yapılmakla birlikte devletlerin egemen güç veya ticari sözleşme tarafı sıfatıyla hareket etmesi hallerine dair ayrıma gidildi. Hakem heyetleri, yatırım sözleşmelerindeki şemsiye klozların devlet- 10 SGS Société Générale de Surveillance S.A. v. Islamic Republic of Pakistan , Deci- sion on Jurisdiction, ICSID Case No. ARB/01/13, erişim için: https://icsid.worl- dbank.org/en/Pages/cases/casedetail.aspx?CaseNo=ARB/ 01/13. 11 SGS Société Générale de Surveillance S.A. v. Islamic Republic of Pakistan , par. 173;Christopher Screuer, “ Travelling the BIT Route – of Waiting Periods, Umb- rella Clauses, Forks in the Road ”, The Journal of World Investment and Trade, Vol: 5, No:2, s. 252, erişim için: http://www.univie.ac.at/intlaw/pdf/68.pdf; Zen- ginkuzucu, s. 174. 12 El Paso Energy International Company v. Argentine Republic, Decision on Juris- diction, ICSID Case No. ARB/03/15, erişim için: https://icsid.worldbank.org/en/ Pages/cases/casedetail.aspx?CaseNo=ARB/03/15. 13 Pan American Energy LLC and BP Argentina Exploration Company v. Argentine Republic , Decision on Preliminary Objections, ICSID Case No. ARB/03/13, eri- şim için: https://www.italaw.com/cases/808. 14 CMS Gas Transmission Company v. Argentine Republic , Award, ICSID Case No. ARB/01/8, erişim için: https://icsid.worldbank.org/en/Pages/cases/casedetail. aspx?CaseNo=ARB/01/8; Zenginkuzucu, s.182. 15 Sempra Energy International v. Argentine Republic, Award, ICSID Case No. ARB/02/16, erişim için: https://icsid.worldbank.org/en/Pages/cases/casedetail. aspx?CaseNo=ARB/02/16.