HUKUKU-POSTASI-2017

78 HUKUK POSTASI 2017 Özetle; ABAD’ın görüşü, ekonomik rasyonalite uyarınca fiyatlama davranışı tamamen bağımsız görünse de, kartel ve şemsiye fiyatlama arasındaki illiyet bağının göz ardı edilemeyeceği yönünde oldu 13 . Öte yandan, ABD mahkemeleri şemsiye etkisine yönelik tama- men zıt bir duruş sergiler. Genel olarak, ABD’de rekabet hukuku ih- lallerinden kaynaklanan tazminat taleplerinde, zarar ile rekabet ihlali arasında doğrudan ve açıkça gözlemlenebilen bir illiyet bağı aranır. Dolayısıyla, şemsiye etkisine dayalı tazminat talepleriABDmahkeme- leri tarafından kabul görmez. Örnek vermek gerekirse, ABD Temyiz Mahkemesi, Mid-West Paper Products Co v Continental Group 14 ka- rarında, şemsiye fiyatlamadan yarar sağlayanların kartel üyeleri değil, onların rekabet hukukunu ihlal etmeyen rakipleri olduğunu ve kartel üyelerinin tazmin yükümlüsü olamayacağını ileri sürdü. Mahkeme, zararın üç katına kadar tazmini olasılığı ile birlikte düşünüldüğünde, davacıların tazminat taleplerinin genişletilmesinin, zararın üç katına kadar tazminat ödemek zorunda kalabilecek davalıların mahvına yol açabilecek bir “aşırı tazmin” sonucu doğuracağına hükmetti 15 . Mid- West Paper Products kararına benzer bir şekilde, In re Coordinated Pretrial Proceedings in Petroleum Products Antitrust Litigation 16 kararında, Mahkeme şemsiye taleplerin zararın belirlenmesi ve dağı- tılmasında karmaşıklığa yol açabileceğini ve iki kez tazmin riski ya- ratacağını savundu. Yukarıdaki açıklamalar ışığında, ABD hukukunda şemsiye etkisinin kabul edilmediği sonucuna varılır. Türk Hukuku’ndaki Yeri Rekabet Kanunu şemsiye fiyatlamadan doğan zararların tazmini konusunda açık bir hüküm içermez, bunun yanında, Yargıtay’ın da bu kavramın Türk Hukuku’ndaki yerini tartıştığı bir kararı bulunmaz. Ancak, belirtilmelidir ki, illiyet bağı, haksız fiil sorumluluğunun bir koşuludur ve davacı tarafından kanıtlanır. Dolayısıyla, kartel üye- lerinin rakiplerinden mal ve hizmet almış teşebbüs veya tüketiciler 13 Schreiber/Savov, s. 550. 14 ABD Temyiz Mahkemesi, Üçüncü Daire, 29 Mart 1979, Mid-West Paper Pro- ducts Co v Continental Group. 15 Franck, s. 142. 16 691 F2d 1335 (9. Daire. 1982).