HUKUK-POSTASI-2019-metin

379 MUHTELİF • ABD’li kurumların iştirakleri, şubeleri ve temsilcilikleri, • ABD vatandaşları veya ABD’de yerleşik çalışanlar, • İşlemin karşı tarafının ya da finansman sağlayanının ABD’li olması, • ABD menşeli mal ve hizmetler üzerinde işlem yapılması, • İşlemin ABD içinde ya da ABD üzerinden gerçekleştirilmesi ya da • İşlemin ABD doları üzerinden yapılması, olarak sayılabilir. Ülkeleri, kişileri, kurumları ve kuruluşları hedef alan birçok ekonomik yaptırım programı vardır. Geleneksel ekonomik yaptırım türleri, belirli bir ülkeyi içeren hemen hemen tüm faaliyet ve işlemleri yasaklayan ülke temelli yaptırımlardır. ABD hükümeti, liste bazlı yaptırımlar olarak bilinen diğer yaptı- rım türünü kullanmaya başlamıştır. Liste bazlı yaptırımlar (akıllı yap- tırımlar olarak da bilinir), bütün bir ulus veya rejimden ziyade belirli kişileri, varlıkları ve kuruluşları hedef alır. Ülke Bazlı Yaptırımlar ABD’nin İran’a karşı uyguladığı ekonomik yaptırım rejimi temel olarak ülke bazlı yaptırımlar kapsamındadır. Ülke bazlı yaptırımlar, ülke içinde ikamet eden kişilerle ve hükümet rejimi hedef alınarak, tanımlanmış belirli işlemleri ve ülke sınırları içine seyahat etmeyi ya- saklamak suretiyle amaçlarına ulaşmayı hedefler. Yaptırım program- ları genellikle mal, hizmet, teknoloji ve finansal işlemler bazlı ticareti yasaklar. Ülke bazlı yaptırımlar geniş kapsamlı olsa da, yasal hizmetlerin sağlanması, bilgi alışverişi, kişisel iletişim, insani yardım ve gazeteci- lik projeleri gibi belirli faaliyet türlerine izin veren genel lisansları da düzenler. Bununla beraber, daha esnek liste bazlı yaptırım program- larının ortaya çıkmasıyla birlikte ülke bazlı yaptırımların kullanımı azalmıştır. Halen yürürlükte olan yasakların bazı örnekleri şunlardır: