HUKUK-POSTASI-2020-metin

202 HUKUK POSTASI 2020 HUK 12. Bölüm çerçevesinde hakem heyeti belgeler, olgu tanıkları ve uzman tanıklar, keşif gibi genel olarak kabul edilen delilleri değerlen- dirir. Fransa’da, FrMUK m. 1467 uyarınca, taraflar aksini kararlaştır- madıkça, hakem heyeti delillere ve diğer usulü konulara ilişkin gerekli adımları atar. Türk ve İsviçre hukuklarının aksine, Fransız hukuku bir aşama daha ileri giderek, hakem heyetine tarafların hakem heyeti ka- rarlarına uymasını sağlayacak yaptırımları kullanma yetkisi de verir. Almanya’da, taraflar başka türlü anlaşmadığı sürece, hakem heyeti ne tür delilleri kabul edeceği ve bunları nasıl değerlendirece- ği hakkında, uygun gördüğü şekilde karar verir. Hakem heyeti belge ibrazına karar verebileceği gibi, olgu tanıklarını ve uzman tanıkları dinlemek üzere duruşmaya davet edebilir 3 . Bununla birlikte hakem heyetinin belge ibrazı konusunda tarafları zorlayıcı bir yetkisi yoktur. Mahkeme Yardımı Her ne kadar hakem heyetleri genellikle delillerin toplanması ko- nusunda ara kararları oluşturma yetkisine sahipse de, pek çok durum- da bu ara kararların yerine getirilmesi için mahkemelerin yardımına gerek duyulur. Mahkeme yardımı, aşağıda göreceğimiz Kara Avrupası hukuk sistemini kabul eden devletlerde kabul edilir. Türkiye, İsviçre, Fransa ve Almanya’da kabul gören genel yaklaşım, mahkemelerin taraf iradesi aksine belge ibrazına karar veremeyecekleridir. Bununla beraber, farklı devletler mahkemelerin belge ibrazına ilişkin kararların yerine getirilmemesi durumunda farklı yaptırımlar öngörürler. Türkiye’de , MTK m. 12/B uyarınca, hakem heyeti delillerin top- lanmasında ve belge ibrazında asliye hukuk mahkemesinden yardım isteyebilir. Bu durumda uygulanacak usul MTK’da değil, HMK’da düzenlenir. Bununla beraber, tahkimde tarafların veya üçüncü kişilerin belge ibrazına ilişkin süreç yine de sorunlu olabilir; zira Türk huku- kunda mahkemelerin tarafların rızası hilafına onları delil veya belge vermeye zorlayacak bir güçleri yoktur. 3 Flecke-Giammarco, Gustav / Bücheler, Gebhard : Arbitration procedures and practice in Germany: Overview, Thomson Reuters Practical Law, Şubat 2020.