HUKUK-POSTASI-2020-metin

231 TAHKİM Bununla beraber, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Ara- buluculuk Kanunu’nun 18/A(18) hükmü, taraflar arasında tahkim anlaşmasının varlığını, zorunlu arabuluculuk hükümlerine bir istisna olarak düzenledi. Bu maddede, özel kanunlarda tahkim veya başka bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoluna başvurma zorunluluğunun olduğu veya tahkim anlaşmasının bulunduğu hâllerde, dava şartı olarak zo- runlu arabuluculuğa ilişkin hükümlerin uygulanmaması kabul edildi. Uygulamada da mahkemeler bu kanun hükümlerini aynen uygu- ladı ve pek çok ticari uyuşmazlık, yargılamanın henüz başında, zorunlu arabuluculuk süreçleri tamamlanmadığından, dava şartı yokluğundan reddedildi. Tahkim Anlaşmasının Varlığı Halinde Yerel Mahkemelerin Yetkisizliği Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 116(c) ve m. 413 gereğince, tahkim anlaşmasının varlığı halinde davalı, tahkim anlaşmasının var- lığını bir tahkim ilk itirazı olarak ileri sürer ve mahkeme de, tahkim anlaşması geçersiz değil ise, tahkim itirazını kabul ederek davayı usul- den reddeder. Dolayısıyla, kural olarak, tahkim anlaşmasının varlığı halinde, mahkemeler önünde dava açılamaz. Bununla beraber, tahkim anlaşmasının varlığına rağmen davanın yerel mahkeme önünde açılması halinde, mahkemelerin, tahkim anlaş- masının geçerliliğini inceleyip incelemeyecekleri tartışmalıdır 1 . Bir görüşe göre, mahkeme tahkim anlaşmasının geçerliliğini detaylı bir şekilde incelemeli ve bu incelemesinin sonucuna göre bir karar ver- melidir. Diğer bir görüşe göre ise, tahkim anlaşmasının varlığı halinde mahkeme sadece prima facie bir inceleme yaparak usulden red kararı vermeli ve tahkim anlaşmasının geçerliliği incelemesini de hakem- lere bırakmalıdır. Bu ikinci görüş dayanağını, Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 422 ve Milletlerarası Tahkim Kanunu m. 7(H)’den alır. Bu maddelere göre, hakemler kendi yetkileri hakkında karar vermeye 1 Tartışmalar hakkında bkz. Öztürk, Selen : “Tahkim İtirazı ve Mahkemelerin Tahkim İtirazının Geçerliliğini İnceleme Ölçüsü” , Erdem & Erdem Hukuk Pos- tası, Şubat 2014, http://www.erdem-erdem.av.tr/yayinlar/hukuk-postasi/tahkim- itirazi-ve-mahkemelerin-tahkim-itirazinin-gecerliligini-inceleme-olcusu/ (Erişim tarihi: 26.03.2020).