Enerji Hukukunda Güncel Gelişmeler
Giriş
Türkiye’nin enerji sektöründe yaşanan dönüşüm, hukuki düzenlemelerin de aynı hızda güncellenmesini gerektirir. Yenilenebilir kaynakların payını artırmak, arz güvenliğini güçlendirmek, yatırım süreçlerini hızlandırmak ve çevre ile uyumlu şekilde faaliyet yürütmek gibi hedefler, son dönemde önemli mevzuat değişikliklerini gündeme getirir. Bu kapsamda Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği değişiklik taslağı ile başvuru ve bağlantı süreçlerinin sadeleştirilmesi, çevre, maden, yenilenebilir ve elektrik piyasası alanlarında yeni düzenlemeler getiren 7554 Sayılı Kanun ile ise enerji yatırımlarında izin sürelerinin kısaltılması ve sektörün ihtiyaçlarına yanıt verecek sürdürülebilir bir enerji altyapısının oluşturulması amaçlanır. Bu yazıda, söz konusu iki düzenleme, getirdikleri esaslı yenilikler ve enerji mevzuatına etkileri ele alınacaktır.
7554 Sayılı Kanun
24 Temmuz 2025 tarihli ve 32965 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7554 sayılı Kanun”); (i) 2872 sayılı Çevre Kanunu (“Çevre Kanunu”), (ii) 213 sayılı Maden Kanunu’na (“Maden Kanunu”), (iii) 5346 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’a (“YEK Kanunu”) ve (iv) 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na (“Elektrik Piyasası Kanunu)” yeni düzenlemeler getirmiştir. Getirilen bu düzenlemelerden önce, söz konusu değişikliklerin hangi ihtiyaç ve gelişmeler neticesinde gündeme geldiği üzerinde durulacaktır.
2022 yılında ilan edilen Türkiye Ulusal Enerji Planı’na göre mevcut durumda %45 olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretimi oranının 2035 yılı itibarıyla %65 seviyesine çıkarılması hedeflenir. Bu hedefe giden yolda, halihazırda 48 ayı bulan izin ve onay süreçlerinin sadeleştirilerek 24 ayın altına düşürülmesi; böylece ülkemizin enerjide yeşil dönüşümünün hızlanması, emisyonların azaltılması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasının yanı sıra enerji ithalat faturasında ciddi düşüşler elde edilmesi amaçlanır[1]. Özellikle rüzgâr ve güneş enerjisi yatırımlarının hız kazanması, ithal doğal gaz ve kömür kullanımını azaltarak enerji arz güvenliğini pekiştirerek; bu sayede hem dışa bağımlılık azalmakta hem de cari açığın düşürülmesine katkı sağlar.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının doğası gereği kesintili üretim yapması, özellikle düşük üretim dönemlerinde sistem dengesinin bozulmasına ve elektrik arzında aksamalara yol açabilir. Bu durum, ani üretim düşüşlerinin karşılanabilmesi için sürekli ve güvenilir baz yük kaynaklarının sistemde varlığını zorunlu kılar. Elektrik kesintilerinin önlenmesi, arz güvenliğinin korunması ve stratejik madenlerin ülke ekonomisine etkin şekilde kazandırılması gerekliliği ile aşağıdaki değişikliklerin gündeme gelmesine neden olur.
Çevre Kanunu
Çevresel Etki Değerlendirmesi (“ÇED”), planlanan projelerin çevreye olası etkilerini belirlemek, olumsuz etkileri önlemek veya en aza indirmek amacıyla yürütülen resmi süreçtir. ÇED Yönetmeliği, çevresel etkileri bakımından ÇED sürecine tabi olan ve ön inceleme-değerlendirme aşamasıyla ele alınan projeleri listeler. Bu listede yer alan, örneğin proje alanı 7,5 hektar ve üzerinde olan güneş enerji santralleri (çatı ve cephe uygulamaları hariç) ile 1 ila 15 türbin arasındaki rüzgâr enerji santralleri gibi yenilenebilir enerji yatırımları da ÇED sürecine tabidir.
7554 sayılı Kanun ile Çevre Kanunu’na[2] yapılan değişiklikle, “ÇED[3] gerekli değildir” ifadesinin kamuoyunda yarattığı “çevresel inceleme yapılmadan izin veriliyor” algısı ortadan kalkar. Çevreye etkisi olabilecek faaliyetleri yürütecek kurum, kuruluş ve işletmeler, ÇED Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdür. Süreç sonunda proje ya “ÇED olumlu kararı” ya da “ÇED gerekli değildir kararı” ile sonuçlanır. Düzenleme ile, “ÇED gerekli değildir kararı” beklenmeden teşvik, onay, izin ve ruhsat başvuruları yapılabilecek; ancak süreç tamamlanmadan projeye başlanamayacaktır.
Maden Kanunu
7554 sayılı Kanun[4], madenlerin aranması ve işletilmesi için ruhsat alma sürecini hızlandırmayı, çevresel yükümlülükleri netleştirmeyi ve kurumlar arası koordinasyonu güçlendirmeyi amaçlar. Bu kapsamda, madencilik sonrası bozulan alanların düzenlenmesi ve iyileştirilmesini ifade eden “rehabilitasyon” tanımı yapılmış, bu çalışmalar için “rehabilitasyon bedeli” ve özel hesap sistemi getirir. Mevcut ruhsatlarda teminat mektuplarının bir yıl içinde nakden rehabilitasyon bedeli hesabına yatırılması zorunluluğu getirilmiş, ödenmeyen teminatlar nakde çevrilerek ilgili rehabilitasyon bedeli hesabına yatırılması aktarılacağı düzenlenir. İzin süreçlerinde yaşanabilecek kurumlar arası uyuşmazlıkları çözmek için de bir “kurul” oluşturur.
Ruhsat verilmeden önce gerekli izinlerin alınması zorunlu hale getirilmiş, bu sürece dört ay sınır getirir. Devlet ormanlarında madencilik için 24 ay bedelsiz izin verilecek, bu süre 12 ay uzatılabilir. ÇED sürecinde başta olumlu görüş veren kurumlar sonradan olumsuz görüş bildiremez. Ruhsat düzenlendikten sonra alan izne tabi hale gelse bile faaliyet devam edecek; ancak kültür varlığı tespit edilirse tazminat ödenerek ruhsat sonlanır.
YEK Kanunu
Rüzgâr ve güneş enerjisi projelerinin izin ve ruhsat süreçleri önemli ölçüde basitleştirildi[5]. Orman arazilerinde tek bir izin süreci altında toplanan prosedürler, ön lisans süresi boyunca geçerli olacak ve üretim lisansına geçildiğinde lisans süresi sonuna kadar uzatılabilir. Ölçüm ve sondaj gibi hazırlık çalışmaları için ek izin gerekmez, başvurular ise en geç iki ay içinde sonuçlanır. Çevresel etkilerin hassas bölgelerde daha yakından izlenmesi amacıyla, kuş göç yollarındaki projeler için ornitolojik gözlem zorunlu hale getirildi.
Ayrıca, bu projelerin imar ve yapı ruhsatı işlemleri yerel idare yerine doğrudan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılabilecek. Böylece hem bürokratik gecikmelerin hem de yerel uygulama farklılıklarının önüne geçilmesi hedeflenir. Acele kamulaştırma kararlarının ruhsat sürecinde doğrudan geçerli belge sayılması, yatırımcı açısından belirsizlikleri azaltırken; izin, kira ve irtifak indirimlerinin beş yıl daha uzatılması ise yatırım maliyetlerini düşürerek projelerin hayata geçirilmesini kolaylaştıracak.
Elektrik Piyasası Kanunu
Yenilenebilir enerji yatırımlarında öncelikli hedef olan hızlı uygulamaya geçişi desteklemek için iki önemli geçici düzenleme getirdi[6]. İlk olarak, 31 Aralık 2030’a kadar, yenilenebilir enerji üretim tesislerinin ihtiyaç duyduğu özel mülkiyete konu taşınmazların acele kamulaştırma yoluyla temin edilebilmesine imkân tanındı. Bu yetkinin, ülkenin enerji dönüşüm hedefleri doğrultusunda yatırım temposunu koruyabilmek için gerektiğinde beş yıl daha uzatılabileceği öngörülüyor.
İkinci düzenleme ise, 31 Aralık 2024’ten önce faaliyete geçmiş ancak yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni bulunmayan lisanslı elektrik üretim tesislerini kapsar. Bu tesisler, belirli teknik ve güvenlik standartlarının sağlanması kaydıyla üretime devam eder. Statik uygunluk raporunun hazırlanması ve sorumluluğun yetkin kişilerce üstlenilmesi halinde, tesislere “Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi” verilecek. Böylece, enerji arzına katkı sunan mevcut kapasitenin kesintisiz olarak devrede kalması sağlanırken, yatırımcıların hukuki belirsizlikleri de ortadan kaldırılmış oluyor.
Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği’nde Yapılması Planlanan Değişiklikler
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, lisanssız elektrik üretimine ilişkin mevzuatta kapsamlı değişiklikler öngören bir taslak yönetmeliği kamuoyunun görüşüne açtı[7]. 1 Ağustos 2025’e kadar değerlendirmeye açık olacak bu taslak, başvuru ve değerlendirme süreçlerini sadeleştirerek hem yatırımcılar hem de şebeke işletmecileri açısından daha öngörülebilir bir yapı oluşturmayı hedefler.
Teknik öncelik kriterleri, özellikle yenilenebilir kaynaklara dayalı ve tüketim noktasıyla aynı ölçüm noktasında bulunan projelere avantaj sağlayacak şekilde yeniden düzenlenirken; proje sahalarının çakışması gibi süreçleri tıkayan durumlarda revizyon imkânı tanınması öngörülüyor. Jeotermal, biyokütle, rüzgâr ve güneş projelerinde teknik değerlendirme aşamaları netleştiriliyor; tesislerin birleşme ve bölünmesine ilişkin kurallar kaynak türlerine göre yeniden şekillendiriliyor. Kabul işlemleri tamamlanmadan işletmeye alınan tesisler içinse daha net ve caydırıcı yaptırımlar öngörülerek hem güvenlik hem de mevzuata uyumun güçlendirilmesi amaçlanır.
Sonuç
Türkiye’de enerji hukukuna yönelik son düzenlemeler, yenilenebilir enerji yatırımlarının hızla devreye alınmasını ve süreçlerin daha öngörülebilir hale gelmesini hedefliyor. İzin ve ruhsat sürelerinin kısalması, bürokrasinin azalması ve çevresel yükümlülüklerin netleşmesi, yatırımcılar için önemli kolaylıklar sağlarken enerji arz güvenliğini de güçlendiriyor. Lisanssız elektrik üretimine yönelik değişiklikler ise hem yatırımcı hem de şebeke işletmecileri açısından daha şeffaf ve etkin bir sistemin önünü açıyor. Bu adımlar, 2035 yılında yenilenebilir enerji payını %65’e çıkarma hedefi doğrultusunda, Türkiye’nin enerji dönüşümüne ve sürdürülebilir kalkınma sürecine önemli katkılar sunacaktır.
- 7554 Sayılı Kanun genel gerekçesi
- 7554 Sayılı Kanun madde 1 kapsamında gerçekleşen değişikler.
- ÇED Yönetmeliği Ek-2
- 7554 Sayılı Kanun madde 2, 3, 5 ve 12 kapsamında gerçekleşen değişikler.
- 7554 Sayılı Kanun madde 15 ve 16 kapsamında gerçekleşen değişikler.
- 7554 Sayılı Kanun madde 17, 18 ve 19 kapsamında gerçekleşen değişikler.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). (t.y.). Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yo… Erişim tarihi: 12 Ağustos 2025, https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/4-16096/elektrik-piyasasinda-lisanssiz-elektrik-uretim-yo
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (“TEİAŞ”) tarafından verilen yük alma ve yük atma talimatları ve elektrik piyasası katılımcılarının gerçek zamanlı dengeleme kapsamındaki yükümlülükleri genellikle elektrik kesintileri, arızalar ve/veya idari soruşturmalar ardından gündeme gelen konulardır...
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği (“LUY”) hükümlerinde lisanssız (lisanstan muaf) elektrik üretim santrallerine ilişkin olarak yapılan “küçük ölçekli üretim” vurgusuna rağmen, özellikle son üç yılda küçük ölçekli olarak nitelendirilmesi mümkün olmayan çok sayıda lisanssız elektrik...
Yenilenebilir kaynakların enerji üretimindeki payının artırılması, elektrik sistemini etkileyebilecek hususların öngörülebilirliğini ve sistemin esnekliğini azaltır. Bu durumu dengelemek için, bu defa talep tarafından ilave bir esnekliğin sağlanması gerekir...
Fiziksel elektrik ticaretinde elektrik enerjisinin ölçümü başta (i) fiilen teslim edilen ve teslim alınan elektrik enerjisi miktarının belirlenmesi, (ii) elektrik üretim ve tüketim miktarlarının önceden tahmin edilmesi, (iii) tarafların elektrik tedariki için ödeyecekleri bedelin belirlenmesi ve (iv) elektrik şebekesinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi olmak üzere çeşitli açılardan çok önemli bir rol oynamaktadır...
Ülkemiz elektrik piyasası, özellikle 2022 yılı içerisinde çalkantılı bir dönem geçirdi. Elektrik üretiminde kullanılan emtia fiyatlarında meydana gelen hızlı artışlar, tüketicilerin korunması ve arz güvenliğinin temin edilmesi için bazı önlemler alınması gerekliliğini ortaya çıkardı. Bu amaçla alınan önlemlerden birisi ise...
Elektrik depolama faaliyetlerine ilişkin ilk düzenlemelere 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (“EPK” veya “Kanun”) yer verilmişti. Bunu takiben, Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği (“Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği”) 09.05.2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmî Gazete’de...
Bilindiği üzere, 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK” veya “Kanun”) 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. EPK’nın yürürlüğe girmesinin ardından Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) de 2 Kasım 2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmi...
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’te değişiklik yapmıştır. Bu bağlamda EPDK, üç farklı değişiklik taslağını 15.05.2015, 26.10.2015 ve 26.11.2015 tarihlerinde kamu görüşüne sunmuştur. Sonuç itibariyle, EPDK, hükümler hakkındaki...
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde (“Yönetmelik”), 31920 sayılı 11.08.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik (“Değişiklik Yapan Yönetmelik”) ile bazı esaslı değişiklikler yapıldı...
Binalar ve yerleşmelerin doğal kaynakları ve enerjiyi verimli kullanarak çevreye olan olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla hazırlanan Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 12.06.2022 tarihli ve 31864 sayılı Resmî Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Elektrikli araçların hızla yaygınlaşması karşısında, şarj hizmeti sunulmasına ilişkin hukuki altyapının kurulması konusunda girişimlerin hız kazandığı görülür. 21.12.2021 tarihinde 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”) değiştirilerek şarj hizmetleri yeni bir piyasa...
Günümüzde teknolojinin evirildiği noktada farklı kaynaklardan elde ettiğimiz enerjiyi, en yaygın olarak elektrik enerjisi biçiminde kullanıyoruz. Nitekim elektrik, aktarım ve farklı enerji biçimlerine dönüşüm kolaylığı ile gündelik hayatta ihtiyaç duyduğumuz işleri yapmak için ideal bir enerji formudur...