Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüğü
Giriş
Yatırımcılar temin ettikleri bilgiler uyarınca finansal piyasalarda işlem yapmaktadırlar. Bu yatırım kararları, ilgili şirketin kamuya yapmış olduğu açıklamalara göre alınır. Dolayısıyla, (kitle fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç) sermaye piyasası araçlarını ihraç eden, ihraç etmek üzere Sermaye Piyasası Kurulu’na ("SPK") başvuruda bulunan veya sermaye piyasası araçları halka arz edilen tüzel kişileri ve ilgili yatırım fonlarının doğru zamanlarda ve doğru içerikte kamuyu aydınlatmaları hem yatırımcı hem de işlem gören sermaye piyasası ürünü açısından çok büyük öneme sahiptir. Bu makalede; ihraççılar tarafından sermaye piyasası mevzuatı nezdinde yapılması gereken zorunlu kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin niteliği ve sürekli ve özel durumlar nedeniyle yapılacak kamu açıklamalarına ilişkin usul ve esaslar genel olarak ele alınacaktır.
Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüğüne Uygulanacak Mevzuat
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu"nun ("SerPK")[1], 14’üncü maddesi (Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim) ile 15"inci maddesine (Kamunun Aydınlatılmasında Özel Durumlar) göre dönemsel olarak yapılması gereken raporlamaların kamuya açıklanmasının yanı sıra sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikteki bilgi, olay ve gelişmeler, ihraççılarca veya ilgili taraflarca kamuya açıklanır. Kamunun zamanında, yeterli ve doğru bir şekilde aydınlatılmasını teminen düzenlenecek finansal raporlar ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin ilke, usul ve esaslar Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği’nde (II-14.1) ("Finansal Raporlama Tebliği") düzenlenmektedir. Ayrıca yatırımcıların zamanında, tam ve doğru bilgilendirilerek sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işleyişini sağlamak amacıyla sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikteki bilgi, olay ve gelişmelerin kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar ise II-15.1 sayılı Özel Durumlar Tebliği ("Özel Durumlar Tebliği")[2] kapsamında düzenlenmektedir. Kurul, Özel Durumlar Tebliği kapsamındaki ihraççılar ve ilgili tarafların yapacağı açıklamalarda yol gösterici olması amacıyla ayrıca Özel Durumlar Rehberi’ni yayınlamıştır.
Bahsi geçen düzenlemeler dışında yatırım fonları tarafından düzenlenecek finansal raporların hazırlanması ve sunulmasına ilişkin ilke, usul ve esaslar Yatırım Fonlarının Finansal Raporlama Esaslarına İlişkin Tebliğ (II-14.2) kapsamında ve payları borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıkların kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar da Payları Borsada İşlem Görmeyen Ortaklıklara İlişkin Özel Durumlar Tebliği (II-15.2) altında düzenlenir. Halka açık statüde olmayan anonim ortaklıklarda pay sahibinin aktif bilgi alma hakkı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu altında yer alır.
Sermaye Piyasası Mevzuatı Kapsamında Kamuyu Aydınlatma
Sermaye piyasası mevzuatı kapsamında zorunlu kamuyu aydınlatma, sürekli kamuyu aydınlatma ve özel haller gereği kamuyu aydınlatma olmak üzere ikiye ayrılır. Mevzuatın öngördüğü haller dışında yanıltıcı olmayan bilgiler de isteğe bağlı olarak kamuya açıklanabilir. Sürekli, diğer bir ifadeyle dönemsel, kamuyu aydınlatma; mevzuat gereği belirli dönemlerde düzenlenmesi gereken finansal tablolar, yönetim kurulu yıllık raporları, bağımsız denetim raporları gibi verilerin kamuya duyurulmasından ibarettir. İlgili raporlar dönemsel düzenlendiği için yapılacak duyurular da dönemsel olacaktır. Diğer taraftan, özel haller gereği kamuyu aydınlatma mevzuat altında özel olarak tanımlanmış olayların veya hukuki işlemlerin gerçekleşmesi halinde yapılır. Mevzuat kapsamında bahsi geçen özel hallerin gerçekleşeceği zaman dönemsel olmadığı ve belli olmadığı için özel haller gereği kamuyu aydınlatma denilmektedir. Özel durumlar nedeniyle yapılan açıklamalar, sürekli kamuyu aydınlatma kapsamında açıklanan bilgilerle ilgili oluşan algıyı değiştirici etkiye sahip olabilir. Bu nedenle, bu özel durumların tespitinin ve açıklanacakları zamanın tespiti önemlidir.
Sürekli Kamuyu Aydınlatma
SerPK’nın 14’üncü maddesine (Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim) göre ihraççı, kamuya açıklanacak veya gerektiğinde SPK tarafından istenecek finansal tablo ve raporları, şekil ve içerik bakımından SPK’ca belirlenen düzenlemelere uygun olarak, zamanında, tam ve doğru bir şekilde hazırlamak ve ibraz etmek zorundadır.
Finansal Raporlama Tebliği uyarınca finansal tablo, dipnotlarıyla birlikte finansal durum tablosu, kar veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu, nakit akış tablosu ve özkaynak değişim tablosunu ifade eder. Finansal rapor ise aynı Tebliğ altında finansal tablolar, yönetim kurulu faaliyet raporları ve sorumluluk beyanlarından oluşan raporlar olarak tanımlanmıştır. Finansal tablolar dışında, finansal raporlar içinde yer alan diğer rapor türü yönetim kurulu faaliyet raporudur. Bu rapor halka açık olmayan anonim şirketlerde düzenlenen faaliyet raporu ile aynı içeriktedir[3]. Söz konusu raporun içeriğinde yer alacak unsurlar Finansal Raporlama Tebliği altında detaylı bir şekilde sıralanmıştır.
İlgili ihraççılar ve sermaye piyasası kurumları, finansal tablolarının hazırlanmasında Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile bunlara ilişkin ek ve yorumlarını esas alırlar.
Söz konusu ihraççılar finansal raporlarını yıllık olarak belirlenen esaslara göre düzenlemekle yükümlüdür. Konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunan yatırım ortaklıkları, yıllık konsolide finansal tabloları ile birlikte yıllık bireysel finansal tablolarını da hazırlamakla yükümlüdürler. Yıllık finansal tablolara ilaveten, Finansal Raporlama Tebliği’nde belirtilen işletmeler (yatırım kuruluşları, yatırım ortaklıkları, vs.) 3, 6 ve 9 aylık dönemler itibarıyla ara dönem finansal rapor düzenlemekle yükümlüdürler. Konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunan yatırım ortaklıkları, ara dönem konsolide finansal tabloları ile birlikte ara dönem bireysel finansal tablolarını da hazırlamakla yükümlüdürler.
Yıllık ve ara dönem finansal raporların, mevzuata uygun olarak hazırlanmasından, sunulmasından ve gerçeğe uygunluğu ile doğruluğundan işletme ile kusurlarına ve durumun gereklerine göre ilgili ihraççının yönetim kurulu üyeleri sorumludur. Bu kapsamda, yönetim kurulunun, hazırlanacak finansal tablo ve faaliyet raporlarının kabulüne dair ayrı bir karar alması gerekir. Kamuya açıklanacak yıllık ve ara dönem finansal raporlara, finansal tablo ve faaliyet raporları ile birlikte; finansal raporlamadan sorumlu yönetim kurulu üyeleri ile işletme genel müdürü veya finansal raporlamadan sorumlu yöneticinin ilgili raporların incelendiğine, raporların bir eksiklik içermediğine ve risklerin dürüstçe yansıtıldığına ilişkin beyanları eklenir.
Finansal raporlarını kamuya açıklanmak üzere, kamuyu aydınlatma platformuna ("KAP") bildiren ihraçcılar, yıllık ve ara dönem finansal raporlarını, finansal rapor kullanıcıları tarafından kolaylıkla ulaşılabilecek şekilde, kamuya açıklandıktan sonra kendilerine ait internet sitelerinde ilan etmek zorundadır. Bu bilgilerin söz konusu internet sitelerinde en az 5 yıl süreyle kamuya açık tutulması zorunludur.
Özel Haller Gereği Kamuyu Aydınlatma
Kanun koyucu özel haller gereği yapılması gereken kamuyu aydınlatma yükümlülüğünü payları borsada işlem gören ortaklıklar için Özel Durumlar Tebliğ ve işlem görmeyen ortaklıklar için de Payları Borsada İşlem Görmeyen Ortaklıklara İlişkin Özel Durumlar Tebliği (II-15.2) altında farklı şekilde düzenlemiştir. Özel haller gereği kamuyu aydınlatma, gerçekleşmesi herhangi bir takvime bağlı olmayan ancak sermaye piyasası aracının fiyatını etkileyebilecek nitelikteki bilginin oluşması nedeniyle derhal yapılması gereken bilgi açıklamasıdır. Özel haller olarak belirtilen olayların gerçekleşme zamanları belli değildir. Dönemsel kamuyu aydınlatmada açıklanan raporlar yoruma yer bırakmayacak şekilde belirlenmişken, özel haller gereği yapılan açıklamalar yorum yapmayı gerektirir[4]. Bu makalede payları borsada işlem gören ortaklıkların Özel Durumlar Tebliği kapsamındaki açıklama yükümlülüğü ele alınmıştır.
- Özel Haller
Kamuya açıklanacak bilgiler, içsel ve sürekli bilgi olmak üzere ikiye ayrılır. Özel Durumlar Tebliği’nde içsel bilgi, sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek henüz kamuya açıklanmamış bilgi, olay ve gelişmeler olarak tanımlanmıştır. Sürekli bilgi ise içsel bilgi tanımı dışında kalan tüm bilgi, olay ve gelişmeleri ifade etmektedir. Sürekli bilgi, sermaye yapısına ve yönetim kontrolü değişikliğine ilişkin bilgileri kapsarken, içsel bilgi daha geniş ve genel içerikte önemli niteliğe haiz diğer bilgileri içermektedir.
İçsel bilgiler ve bu bilgilere ilişkin daha önce kamuya açıklanan hususlardaki değişiklikler ortaya çıktığında veya öğrenildiğinde ihraççılar tarafından açıklama yapılır. İhraççı; sorumluluğu kendisine ait olmak üzere, meşru çıkarlarının zarar görmemesi için içsel bilgilerin kamuya açıklanmasını, yatırımcıların yanıltılmasına yol açmaması ve bu bilgilerin gizli tutulmasını sağlayabilecek olması kaydıyla erteleyebilir. Ertelenme sebepleri ortadan kalkar kalkmaz, ihraççılar söz konusu içsel bilgileri kamuya açıklar.
İhraççılar, sermaye piyasası araçlarının fiyatları veya işlem hacimlerinde olağan piyasa koşullarıyla açıklanamayan değişimler olduğunda ilgili borsanın talebi üzerine kamuya açıklama yapmak zorundadır. İhraççılar hakkında sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek öneme sahip, basın-yayın organları veya diğer iletişim yollarıyla ilk kez kamuya duyurulan veya daha önce kamuya duyurulmuş bilgilerden farklı içerikteki haber veya söylentilerin varlığı halinde; bunların doğru veya yeterli olup olmadığı konusunda kamuya açıklama yapılması zorunludur.
- Açıklamaların Bildirim Şekli ve Süresi
Açıklamalar Özel Durumlar Tebliği ekinde yer alan form ile Türkçe olarak Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (“KAP”) yapılır. KAP mevzuat uyarınca kamuya açıklanması gerekli olan bilgilerin elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistem olarak tanımlanmıştır. Açıklama yükümlülüğü, bilgiye hızlı erişimi sağlayacak ve yatırımcılar arasında eşit işlem ilkesine aykırılık teşkil etmeyecek şekilde yerine getirilir.
Özel durum açıklaması, sermaye ve yönetim kontrolüne ilişkin bilgiler hariç, kural olarak derhal yapılmalıdır. Sermaye ve yönetim kontrolüne ilişkin bilgilendirme ise değişikliğin gerçekleşmesini izleyen üçüncü iş günü sabahına kadar yapılmalıdır.
Önceden yapılmış olan özel durum açıklamalarında meydana gelen gelişmeler ve değişiklikler sürekli olarak güncellenerek kamuya duyurulur. Daha önce özel durum açıklaması yoluyla kamuya duyurulan ve henüz sonuçlanmamış bir hususta herhangi bir gelişme olmaz ise, bu durum konuya ilişkin son özel durum açıklama tarihinden itibaren altmışar günlük sürelerle, gerekçeleri ile birlikte kamuya açıklanır.
Son olarak, sermaye piyasası araçları borsada işlem gören ihraççılar, özel durum açıklamalarını en geç kamuya açıklama yapıldıktan sonraki iş günü içinde KAP’ta ihraççıya ilişkin genel bilgilerde belirtilen internet sitesinde ilan etmek ve söz konusu açıklamaları beş yıl süreyle bu internet sitesinde bulundurmak zorundadır.
Sonuç
Yatırımcılar yatırım kararlarını ihraççının kamu açıklamaları nezdinde yaptığı için bu açıklamalar büyük bir öneme sahiptir. Bu kapsamda, sermaye piyasası araçlarının değerini, fiyatını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek nitelikteki bilgi, olay ve gelişmeler, ihraççılarca kamuya açıklanır. Sürekli kamuyu aydınlatma belirli dönemlerde düzenlenmesi gereken finansal tabloların kamuya duyurulmasından ibaret iken, özel haller gereği kamuyu aydınlatma özel hallerin gerçekleşeceği zaman yapılan kamuyu aydınlatmadır. Açıklama KAP’ta bilgiye hızlı erişimi sağlayacak ve yatırımcılar arasında eşit işlem ilkesine aykırılık teşkil etmeyecek şekilde yerine getirilmelidir.
[1] 30.12.2012 tarih ve 28513 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu.
[2] 23.01.2014 tarih ve 28891 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan II-15.1 Sayılı Özel Durumlar Tebliği.
[3] Doç. Dr. Çağlar Manavgat, Hukuki Bakımdan Halka Açık Anonim Ortaklıklar ve Halka Arz, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2016 (Anılış: Manavgat), s. 203.
[4] Manavgat, s. 210.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Avrupa Birliği (“AB”) bünyesinde sermaye piyasalarını daha cazip hale getirmek ve şirketlerin halka arz süreçlerini kolaylaştırmak amacıyla, Avrupa Konseyi tarafından 8 Ekim 2024 tarihinde yeni bir mevzuat paketi olan Listing Act kabul edilmiştir. Listing Act, AB İzahname Tüzüğü (EU Prospectus Regulation)...
Kripto varlıklar, son yıllarda finansal piyasaların önemli bir parçası haline geldi ve artan yatırımcı ilgisiyle birlikte ilgili düzenleyici çerçeve geliştirildi. Bu kapsamda gerek 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPKn”) yapılan değişiklikler gerekse Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 2024 yılında...
Yeni girişimler ve bu kapsamda start-up şirketleri uzun bir süredir, ekonomik hayatın önemli bir oyuncusu konumundadır. Özellikler yeni teknolojiler, yaratıcı fikirler konusunda, yerleşik ve büyük yapılar yerine, yeni girişim ve bireylerin şahsi katkılarının daha çok ortaya konabildiği yapılar gelişim için büyük katkı...
İnternet sitesi, şirketlerin şeffaf yönetim anlayışını güçlendiren, pay sahipleri, şirket alacaklıları, şirket ile birlikte faaliyet yürütenler gibi şirket paydaşlarının şirkete ilişkin önemli bilgilere hızlı ve doğru şekilde ulaşmalarını sağlayan en önemli araçlardan biridir...
Kripto varlıklar, blockchain teknolojisinin ortaya çıkışıyla birlikte finansal sistemde önemli bir değişim yaratmıştır. Bu varlıkların merkezi olmayan yapısı ve dijital doğası, geleneksel finansal sistemlerin dışında yeni bir yöntem sunmuştur...
Amerika Birleşik Devletleri Temyiz Mahkemesi’nin (11.Bölge) 29 Mayıs 2024 tarihinde verdiği Keener Kararı , finansal piyasalarda aracılık faaliyetleri ve finansal aracı (dealer) tanımı ile ilgili olarak menkul kıymetler kanunlarının yorumlanması ve uygulanmasında önemli çıkarımlar getirdi...
Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından, Portföy Yönetim Şirketleri’nin (PYŞ) kurucusu oldukları menkul kıymet yatırım fonlarına (Fonlar) ilişkin olarak Sorumlu Yönetim İlkeleri (SYİ) düzenlenmiştir. SYİ’de, Fonlar tarafından yatırım yapılan şirketlere ve portföyde olan varlıklara ilişkin, bu yatırımlardan...
Bilgi, sermaye piyasalarında büyük önem taşır. Deneyimli profesyonellerden yeni katılanlara, yatırımcılar sermaye piyasalarının karmaşıklıklarını anlamak ve kararlarını yönlendirmek için çeşitli kaynaklara başvururlar...
Finans ve hukukun karmaşık ağında, ABD Temyiz Mahkemesi İkinci Dairesi’nin Kirschner v. JP Morgan Chase Bank, N.A. ("Kirschner Kararı") kararı, uluslararası bankacılık düzenlemeleri ile menkul kıymetler hukukunun kesiştiği noktada durur ve sendikasyon kredisi işlemlerinin mekaniğini düzenleyen yasal...
Sürdürülebilirlik bağlantılı türev ürün işlemleri, sürdürülebilirlik ile bağlantılı şekilde değişiklik gösterecek bir nakit akışının türev ürünlere yerleştirilmesi anlamına gelir ve kurumların çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) hedeflerine uyumu belirli performans göstergeleri kullanılarak izlenir...
Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK), anonim ortaklıkların teminat, rehin, ipotek vermesi ve kefil olması (TRİK) bakımından izlemeleri gereken özel bir usul yer almaz. TRİK tesis edilmesine ilişkin işlemler genel hükümlerdeki yetki kurallarına göre belirlenir. Bununla birlikte halka açık şirketlerin faaliyetleri esnasında...
Şirketlerin finansman ihtiyacı ve kurumsallaşma istekleri doğrultusunda halka arz edilen şirket sayısı Türkiye genelinde artış eğilimi göstermektedir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun internet sitesinde yayınladığı ilk halka arzlara ilişkin veriler incelendiğinde 2022 yılında 35; 2023 yılında ise Eylül ayı itibariyle 39 adet...
Halka açık olmayan anonim şirketlerin borsanın girişim sermayesi pazarında (“GSP”) işlem görmek üzere sermaye artırımı yoluyla ihraç edilecek paylarının halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satışı Payları Girişim Sermayesi Pazarı’nda İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği (II-16.3) (“Tebliğ”) ile...
İsviçre Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu (“FINMA”), 19 Mart 2023 tarihli kararı ile Credit Suisse’in UBS Group AG (“UBS”) ile birleşmesini onaylarken aynı zamanda Credit Suisse’in ihraç ettiği, toplam değeri yaklaşık 17 milyar İsviçre Frangı’nı bulan ve AT1 olarak anılan ilave ana sermaye tahvillerinin kayıtlardan...
Uzun zamandır beklenen Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) III – 35/A.2 seri numaralı Kitle Fonlaması Tebliği (“Tebliğ”), 27 Ekim 2021 tarihli ve 31641 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Günümüzün önemli yapılandırılmış finansman ürünlerinden biri olan ipotek teminatlı menkul kıymetler, temelini 18.yüzyıl Prusya’sının Pfandbrief’inden alır. Yedi Yıl Savaşı’nın ardından Kral II. Friedrich, mali gücü savaşlar sonucunda yıpranmış toprak sahibi soyluların malvarlıklarındaki likiditeyi artırmak amacı ile...