TSRS Uygulama Kapsamına İlişkin Usul ve Esaslar
Giriş
Son yıllarda, ülkemizde ve dünyada yaşanan finansal, sosyal ve çevresel sorunlar, toplumların ve iş dünyasının sürdürülebilirlik konusuna hassasiyetini arttırmaktadır. Sürdürülebilirlik alanında uluslararası düzeyde gelişmeler yaşanmaya devam ederken, Türkiye de kendi yeşil dönüşüm sürecine katkı sağlayan politika ve mevzuat düzenlemelerini hayata geçirmektedir.
Bu Hukuk Postası makalesinde, 16.07.2025 tarihli 32957 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”) Uygulama Kapsamına İlişkin Usul ve Esaslar incelenmektedir.
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları
Sürdürülebilirlik raporları işletmelerin faaliyetlerinin çevresel, sosyal ve yönetişim alanlarındaki etkilerini açıkladıkları belgelerdir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 88. maddesine eklenen hükümle[1] Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“Kamu Gözetimi Kurumu”), sürdürülebilirlik raporlama standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya yetkili kılınmıştır. Bu doğrultuda, Kamu Gözetimi Kurumu’nun 27.12.2023 tarihli ve 75935942-050.01.04-[01/21632] sayılı kararı ile Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları[2] yayınlanmıştır.
Standartların uygulama kapsamı, Kamu Gözetimi Kurumu’nun 27.12.2023 tarihli 75935942-050.01.04- [01/21634] numaralı Kurul Kararı (“21634 sayılı Kurul Kararı”) ile belirlenmiştir. Takip eden dönemde ise, 16.12.2024 tarihli [75935942-050.01.04-[01/28294] sayılı Kurul Kararı (“28294 sayılı Kurul Kararı”) ile uygulamanın kapsamına ilişki değişiklikler yapılmıştır.
Son olarak, 25.06.2025 tarihli 75935942-050.01.04-[01/33130] numaralı Kurul Kararı (“Usul ve Esaslara İlişkin Karar”) ile, önceki iki Kurul Kararı’nın uygulanmasına yönelik usul ve esaslar belirlenmiştir. Önceki Kurul Kararları temel kuralları ortaya koyarken, Usul ve Esaslara İlişkin Karar bu kuralların nasıl uygulanacağını pratik örnekler ve tablolar eşliğinde açıklamaktadır. Bu yönüyle Usul ve Esaslara İlişkin Karar daha detaylı ve açıklayıcı bir rehber niteliğindedir.
Zorunlu Sürdürülebilirlik Raporlamasına Tabi Kurum, Kuruluş, İşletmeler
Zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olan kurum, kuruluş ve işletmeler ilk olarak 21634 sayılı Kurul Kararı’nın 3. maddesi ile belirlemiştir. Takip eden dönemde, 28294 sayılı Kurul Kararı ile, bu kapsama ilişkin değişiklikler yapılmıştır. Güncel durumda, zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olan kurum, kuruluş ve işletmeler aşağıdaki gibidir:
- 6362 sayılı Kanun uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden[3]; yatırım kuruluşları, kolektif yatırım kuruluşları, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, merkezi takas kuruluşları, merkezi saklama kuruluşları, veri depolama kuruluşları, payları Borsa İstanbul A.Ş.’nin Yakın İzleme Pazarı’nda ve nitelikli yatırımcılara satılmak üzere Girişim Sermayesi Pazarı’nda işlem gören ortaklıklar hariç olmak üzere Borsa pazarlarında işlem gören ortaklıklar[4]
- 19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun düzenleme ve denetimine tabi işletmelerden; bankalar[5], derecelendirme kuruluşları, finansal holding şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, varlık yönetim şirketleri, finansal holding şirketlerinde ve bankalarda 5411 sayılı kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler, tasarruf finansman şirketleri
- 03.06.2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28.03.2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri
- Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen; yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticaretiyle iştigal eden şirketler.
Bununla beraber, 28294 sayılı Kurul Kararı ile, bankalar ve banka dışı mali kuruluşlardan; Borsa İstanbul A.Ş. piyasasında payları işlem görenler hariç olmak üzere, bir önceki yılsonu itibarıyla şube sayısı 1'i veya çalışan sayısı 250 kişiyi aşmayanların, Kapsam 3 sera gazı emisyonlarını açıklama zorunluluğundan muaf oldukları dönemlerde raporlama yapmalarının ihtiyari bırakılmasına karar verilmiştir[6]. Ayrıca, 21634 sayılı Kurul Kararı m. 3/3 uyarınca, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (“TMSF”) bünyesinde yer alan bankalar zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi değildir. Yukarıdaki durumlar dışında kalan bankalar (yani TMSF bünyesinde bulunmayan ve geçici muafiyet kapsamında yer almayanlar) ise, herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabidir.
Eşik Değer Uygulaması
Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 6’da en az iki raporlama dönemi boyunca belirlenen vasıflara sahip olan ve eşik değerlerden en az ikisini art arda iki raporlama döneminde aşan kurum, kuruluş ve işletmelerin zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olduğu belirtilmektedir. Aynı maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde ise, birbirini takip eden raporlama dönemlerinde sağlanan iki ölçütün aynı ölçütler olmasının şart olmadığı açıklanmıştır. Söz konusu üç eşik değer (i) aktif toplamı 500 milyon TL, (ii) yıllık net satış hasılatı 1 milyar TL, (iii) çalışan sayısı 250 kişi, şeklindedir[7] .
Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 10 uyarınca, eşik değerleri aştığı için zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olan bir şirket, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte art arda iki raporlama döneminde üç ölçütten en az ikisine ait eşik değerlerin altında kaldığı ya da bir raporlama döneminde bu ölçütlerden en az ikisine ait eşik değerlerin yüzde yirmi veya daha fazla oranda altında kaldığı takdirde müteakip raporlama döneminden itibaren zorunlu sürdürülebilirlik raporlaması kapsamından çıkar. Birbirini takip eden raporlama dönemlerinde eşik değerlerin altında kalınan iki ölçütün aynı olması şart değildir. Kapsamdaki “kurum, kurulu ve işletmelerden” biri olma vasfının kaybedilmesi halinde ise, durumun gerçekleştiği raporlama dönemi itibarıyla kapsamdan çıkar.
21634 sayılı Kurul Kararı m. 4/4 hükmünde, eşik değerlerin aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde işletmelerin bağlı ortaklık ve iştirakleriyle[8] birlikte dikkate alınacağı düzenlenmektedir. Aynı hükme göre, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri bulunan işletmelerde; aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından, ana ortaklık ve bağlı ortaklığa ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin toplamı (varsa grup içi işlemler yok edilerek) dikkate alınır. Çalışan sayısı bakımından ise, ana ortaklık ve bağlı ortaklığın son iki yıla ait ortalama çalışan sayılarının toplamı dikkate alınır. İştirakler açısından, iştirake ait söz konusu kalemler işletmenin iştirakteki hissesi oranında dikkate alınır. Benzer şekilde, Usul ve Esaslara İlişkin Karar’ın 7, 8 ve 9. maddeleri sırasıyla, zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olunup olunmadığının belirlenmesinde esas alınacak finansal tablolar, aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatının tespitinde uygulanacak esasları, çalışan sayısının hesaplanmasına ilişkin detayları düzenlemektedir.
Buna göre, bir işletmenin kendisi ile bağlı ortaklarının ve iştiraklerinin aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatının tespitinde, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak hazırlanmış son iki raporlama dönemine ilişkin finansal durum tablosu ve kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosu dikkate alınır[9]. Yurt dışında bulunan bağlı ortaklıkları ve iştirakler varsa, denetimden geçmiş uluslararası muhasebe standartlarına uygun olarak hazırlanan finansal tablolar, bu tabloların bulunmaması halinde ise tabi oldukları mevzuat uyarınca hazırlanan finansal tablolar dikkate alınır. Finansal tablolarını Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak hazırlamayan kurum, kuruluş ve işletmelere dair düzenleme ise Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 8/3’te yer almaktadır.
Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 9 doğrultusunda, şirketin çalışan sayısının hesaplanmasında, muhtasar beyanname veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde bildirilen yıllık toplam çalışan sayısının aylık ortalaması dikkate alınır. Aylık ortalama, aylar itibarıyla aylık çalışan sayılarının toplamının on ikiye bölünmesiyle elde edilir. Çıraklık ve mesleki eğitim sözleşmesi kapsamında şirkette mesleki eğitim gören çıraklar ve staj yapan öğrenciler çalışan sayısının hesaplanmasında dikkate alınmaz. İştiraklerin çalışan sayısı ise, şirketin iştirakteki hissesi oranında dikkate alınır. Hesaplamada, şirketin kendisiyle birlikte bağlı ortaklarının ve iştiraklerinin hem yurt içi hem yurt dışındaki çalışan sayıları dikkate alınır.
Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 6/4 uyarınca, sürdürülebilirlik raporlaması yapan işletme, ilgili finansal tabloları raporlayan işletmeyle aynı işletmedir. Konsolide finansal rapor hazırlayan bir işletme için bu husus, konsolide edilen bağlı ortaklıklarını ve özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen iş ortaklıkları ile iştiraklerini içerir.
21634 sayılı Kurul Kararı uyarınca zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tâbi olma şartlarını sağlayan bir işletme; bağlı ortaklıkları, iştirakleri ve şubeleri farklı ülkelerde faaliyet gösterseler veya farklı bir çerçeveye göre raporlama yapsalar dâhi, söz konusu işletmelerin bilgi ve verilerini içerecek şekilde konsolide sürdürülebilirlik raporlaması yapmak zorundadır. Bu esaslar Usul ve Esaslara İlişkin Karar’da da tekrarlanmaktadır.
Ayrıca, söz konusu işletmenin bir bağlı ortaklığı veya iştirakinin de bireysel olarak zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tâbi olma şartlarını sağlaması halinde, bu bağlı ortaklık veya iştirak, ana ortaklıktan bağımsız olarak kendi bilgi ve verilerini içerecek şekilde sürdürülebilirlik raporlaması hazırlamakla yükümlüdür.
Müteakip Raporlama Dönemlerinde Yapılacak Değerlendirmeler ve Diğer Hükümler
Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 11 ile, zorunlu sürdürülebilirlik raporlaması kapsamına tabi olan şirketlerin, müteakip raporlama dönemlerinde bu kapsamda olup olmadıklarını her yıl değerlendirmeleri öngörülmüştür.
Daha önce raporlama yükümlülüğüne tabi olup kapsamdan çıkan bir şirketin, kapsamdan çıktığı raporlama dönemini takip eden dönemlerde yeniden sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olup olmayacağının tespitinde ise Usul ve Esaslara İlişkin Karar’ın 7, 8 ve 9. maddelerinin uygulanacağı düzenlenir.
Usul ve Esaslara İlişkin Karar, 01.01.2024 tarihinde ve sonrasında başlayan raporlama dönemlerinde uygulanmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir.
Sonuç
Sürdürülebilirlik alanında dünyada yaşanan gelişmelerin yanı sıra Türkiye’de de önemli adımlar atılmaya devam etmektedir. Son olarak, Kamu Gözetimi Kurumu’nun 25.06.2025 tarihli kararı ile TSRS’lerin uygulama kapsamına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Ayrıntılı, örneklerle desteklenmiş ve açıklayıcı rehber niteliğindeki bu yeni düzenleme uygulamada ortaya çıkması muhtemel sorulara yanıt sağlamaktadır.
- Benzer yönde bkz. 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname m. 9/1(ö).
- Daha önce kaleme alınan Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları konulu hukuk postası makalesi için bkz. https://www.erdem-erdem.av.tr/bilgi-bankasi/turkiye-surdurulebilirlik-raporlama-standartlari
- 28294 sayılı Kurul Kararı ile “bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmemekle birlikte halka arz edilmeksizin pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden veya bu amaçla Sermaye Piyasası Kurulu’nca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan ihraç belgesi olan anonim şirketler” zorunlu uygulama kapsamından çıkarılmıştır.
- 28294 sayılı Kurul Kararı ile “Sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören veya işlem görmeleri amacıyla Sermaye Piyasası Kurulunca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan izahname veya ihraç belgesi bulunan anonim şirketler” düzenlemesi “Payları Borsa İstanbul A.Ş.’nin Yakın İzleme Pazarında ve nitelikli yatırımcılara satılmak üzere Girişim Sermayesi Pazarı’nda işlem gören ortaklıklar hariç olmak üzere Borsa pazarlarında işlem gören ortaklıklar” şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle önceki düzenlemede yer alan nitelikteki anonim şirketler zorunlu sürdürülebilirlik raporlaması uygulamasına tabi olmaktan çıkarılmıştır. Değişik hükmün yeni lafzından payları Borsa İstanbul A.Ş.’nin Yakın İzleme Pazarında ve nitelikli yatırımcılara satılmak üzere Girişim Sermayesi Pazarı’nda işlem gören ortaklıkların da zorunlu sürdürülebilirlik raporlaması kapsamı dışında bırakıldığı anlaşılmaktadır.
- Makale içinde açıklandığı üzere, bankalar yönünden geçici muafiyet hükümlerine ve TMSF bünyesinde bulunup bulunulmadığına dikkat edilmelidir.
- Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 14 uyarınca, bu kapsamdaki bir kurum, kuruluş veya işletmenin geçici muafiyet kapsamında olup olmadığı değerlendirilirken, şube sayısının hesabında yalnızca ana şirketin şube sayısı dikkate alınır, bağlı ortaklık ve iştiraklerinin şube sayıları hesaplamaya dahil edilmez.
- Bkz. 21634 sayılı Kurul Kararı m. 3/1.
- Usul ve Esaslara İlişkin Karar m. 4/2’de; ana ortaklık, bağlı ortaklık ve iştirak kavramlarının 21634 sayılı Kurul Kararı’nın kapsamına tabi olunup olunmadığının belirlenmesinde esas alınan ve Türkiye Muhasebe Standartları uyarınca hazırlanmış finansal tablolardaki anlamlarıyla dikkate alınacağı ifade edilir.
- Farklı kurum, kuruluş ve işletmeler için net satış hasılatı hesaplamasında kullanılacak kalemler Usul ve Esaslara İlişkin Karar’da belirtilmektedir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
2025 yılı itibarıyla çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) alanında hem küresel ölçekte hem de Türkiye’de önemli düzenleyici gelişmeler yaşanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda; özel sektör aktörlerinin çevresel etkilerini azaltması, sosyal sorumluluklarını yerine getirmesi ve kurumsal...
İklim Kanunu Teklifi (“Kanun Teklifi”) 20.02.2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sunuldu. İklim Kanunu, Türkiye’nin iklim eylemlerini geliştirmek için hazırlanmakta olan ve mümkün olan en kısa sürede tamamlanması hedeflenen birincil mevzuat ve politika belgeleri arasında yer alır...
Sürdürülebilirlik, günümüzün ve gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama konusunda son zamanlarda odaklandığımız önemli bir kavramdır. Ekonomik, çevresel ve sosyal boyutlarıyla ele alınan bu kavram, geniş sorumluluklar gerektirir ve kapsamlı bir işbirliği ile anlam kazanır...
Türkiye’nin uzun vadede net sıfır karbon emisyonuna ulaşma hedefi ve Cumhurbaşkanlığı yıllık programında bahsi geçen, AB düzenlemeleri ile uyumlu bir ulusal karbon fiyatlandırma mekanizmasının kurulması ve emisyon ticaret sisteminin hayata geçirilmesi hedefi doğrultusunda, Enerji Piyasası Düzenleme...
Son yıllarda, finansal tabloların uzun vadeli şirket performansının değerlendirilmesi açısından yetersiz kaldığı ve yatırımcıların artık karar verirken finansal bilgilerin yanı sıra finansal olmayan bilgilere de ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Artan finansal, sosyal ve çevresel sorunlar nedeniyle toplumlar da...
Günümüzde ticaret şirketleri amaç yönünden bir gelişim ve değişim içerisindedir. Şirketlerin asıl amacının kâr etmek olduğu kuşkusuzdur. Ancak şirketler bu amaca ulaşırken hem çevre hem de toplum üzerindeki etkilerini göz ardı etmemeli ve çevreye, gelecek kuşaklara ve topluma karşı sorumlu davranmalıdır...
Okumakta olduğunuz bu makale, Erdem & Erdem Exlibris ile çok daha sürdürülebilir bir platforma kavuşmuşken Avrupa Birliği’nin menkul kıymetler piyasaları düzenleyicisi olan Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi de (“ESMA”) sürdürülebilirliğe katkıda bulunan bir çalışma yayımladı. 2023-2028 stratejisi...
1987 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından “Ortak Geleceğimiz” (Our Common Future) başlıklı bir rapor yayımlandı. Raporda küresel çevre problemlerinin sebeplerine dikkat çekilirken sürdürülebilirlik kavramı “bugünün ihtiyaçlarının, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını...